Blockchain teknolojisi, Bitcoin, Ethereum, Litecoin vb dijital paraların ardındaki teknolojidir. Trilyon dolarlık sermaye piyasalarında Bitcoin’in kabul görmesi zaman alacaktır. Ama olay sadece bitcoin değil.
Blockchain teknolojisini kullanarak pek çok konuda yeni sistemler ve süreçler tasarlanabilir. Bu süreçler şu an kullanılan süreçlere göre daha güvenli ve geniş kitlelere daha kolay ulaşma olanağına sahiptir.
Blockchain ve Distributed Applications (dApp, Dağıtık Uygulamalar) yeni bir teknolojik devrimin öncüleridir. Bu sistemler herhangi bir otoriteye, merkezi bir sisteme ihtiyaç duymadan hizmet verebilecek uygulamaların çalışmasını mümkün kılar:
- Otoritenin olmadığı,
- Kimsenin durduramadığı,
- Single Point Of Failure (tek noktada zayıflık) olmayan,
- Veri merkezine ihtiyaç duymayan,
- Hile yapma olanağı bulunmayan,
- Varlığı inkar edilemeyen kayıtlar,
- Dağıtık uygulamalar.
İnsanoğlu daha önce böyle bir olanağa sahip olmamıştı. Bitcoin, bu teknolojinin vitrininde yer alan bir dijital para. Ama arkasındaki teknoloji, çığır açacak bir teknoloji. Bitcoin trilyon dolarlık sermaye piyasalarıyla mücadele etmek zorunda. Ama arkasındaki teknolojiyi kullanarak küresel sermayeyi karşıya almadan yapılabilecek yüzlerce iş var:
bAirBnb, AirBnb adlı iş modelinin dApp (dağıtık uygulama) şekline getirilmiş hali. İnsanlar kiraya vermek istedikleri mülklerini bu sisteme giriyorlar, kiralamak isteyenler de smart contract (akıllı sözleşme) yoluyla kendilerine kiralık oda buluyorlar. Kiralayanlar not vererek, mülkü ve sahibini değerlendiriyorlar.
Augur tahmin piyasası da aynı teknolojiyi kullanan başka bir model. Bir konuda kalabalığın sesine kulak verilip kitlenin fikrini almaya yönelik bir uygulama. Borsa düşer mi sorusunu birkaç uzmana değil, kitlelere sorarak yanıt aranabilir bu platformla. Otorite olmadığı için birkaç uzmanın ya da uzman geçinenin kanaatine kalmadan, kitlenin ne düşündüğünü öğrenme olanağı sağlayan bir platform geliştirmişler.
Storj adlı girişim de dağıtık veri depolama platformu kurmuş. Evinizdeki diskleri diğer insanlarla paylaşıp bu paylaşımdan gelir elde etmek mümkün. Verilerin birden fazla kopyası tutulduğu için veriler de yedeklenmiş oluyor, hem de dünyanın değişik yerlerinde. Hem yedekleme (backup), hem de disaster recovery çözümü.
IBM de blockchain ve dApp konusunda yatırım yapıp, bir açık kaynak projesine destek oldu ve bu platformu bir bulut hizmeti şeklinde sunuyor.
TOFAŞ’ın ürettiği bir arabayı düşünün. TOFAŞ bu aracı şasi numarası ile blockchain’e kaydediyor. Bu aracı vitrinine koyan bayi de yeni bir kayıt ekliyor. Müşteri gelip arabayı satın alıyor ve bunun için akıllı sözleşme yapıyor. Bayi parayı alınca, plaka işlemlerine başlıyor. Bu işlem de blockchain’e kaydediliyor. Trafik Tescil, aracı tescil edip plakasını blockchain’e kaydediyor. Araç sahibi bir süre sonra kaza yapıyor, sigorta şirketi hasarı ödüyor. Bütün bu işlemler blockchain’de kayıtlı. Bir başkası bu arabayı almak isterse, aracın bütün hikayesini blockchain üzerinde görebiliyor. Bu arada alım satım işlemi de blockchain üzerinde kayıtlı olduğundan artık noterlik mesleğine gerek kalmıyor.
Özetle, aklınıza gelen birçok iş modelini bu teknolojiye uyarlayarak yeni teknoloji devrimine katılmak mümkün. Amerika’yı yeniden keşfetmeye de gerek yok. Varolan iş modellerinden hangilerini bu teknolojiye uyarlayabiliriz diye düşünmek yeterli. Amazon Mars’a mı gitti? Binlerce yıldır yapılan ticareti, e-ticaret haline getirdi. Önümüzdeki dönem ise e-ticaretin blockchain teknolojisine uyarlanmasını gerektirecek. Amazon’dan alınan ürünün taşıyıcısından, üreticisine kadar bütün zincirini görmek mümkün olacak. Hem de hile yapılmasına imkan tanımayan bir teknoloji ile.
Blockchain ve dApp devrimine birlikte katılalım, ne dersiniz?
Gökhan Koçak 